بزرگترین مرکز دانلود انواع پروژه و فایل های دانشجویی و دانش آموزی

↓↓ لینک دانلود و خرید پایین توضیحات ↓↓

فرمت فایل: word

(قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحات:13

قسمتی از متن فایل دانلودی:

سياست خارجي جمهوري اسلامي از ديدگاه امام خميني(ره)

با توجه به اين مسئله مهم كه بخش اعظمي از سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران با آرمان‌هاي اسلامي و مفاهيم مكتبي آميخته شده است، امام خميني(ره) به منزله بنيانگذار و رهبر اين حكومت، مباني نظري و اصول خاصي را براي سياست خارجي آن ارايه مي‌نمايند. از آن جا كه اين مباني و اصول از جايگاه خاصي برخوردارند، در اين مقاله، تلاش مي‌شود تا به برخي از مهمترين آموزه‌ها، اصول و اهداف سياست خارجي از ديدگاه امام خميني(ره) با توجه به گفته‌ها و نوشته‌هاي ايشان اشاره شود. همچنين رابطه مباني، اصول و اهداف نيز مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

مقدمه
سياست خارجي، همواره و در همه جا، از مناقشه انگيزترين حوزه‌هاي سياست‌گذاري بوده است، ولي متأسفانه در ايران، اهميت واقعي و نقش آن در رقم خوردن سرنوشت كشور و ملت و زمينه‌سازي فراز و نشيب‌ها و نيز ارزش بي چون و چرايش به منزله يكي از بزرگترين ابزارهاي تأمين يكپارچگي ارضي، امنيت سرزميني، وجهه و اعتبار بين‌المللي، پيشبرد اهداف و برنامه‌هاي ملي در زمينه‌هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و ... چنان كه بايد و شايد، و به شيوه‌اي علمي بازشناخته نشده است.(1)
و حتي ديگر كشورهاي مسلمان خاورميانه مانند ديگر دولت‌هاي در حال توسعه، تنها در همين اواخر با خود مفهوم «سياست خارجي» آشنا شده‌اند.(2)

علي رغم اين که مسلمانان در صدر اسلام داراي چنين ميراث بزرگ و گرانبهايي بوده‌اند. چنان که پيشينه سياست خارجي مسلمانان به صدر اسلام و زمان پيامبر(ص) باز مي‌شود؛ آن جا که پيامبر گرامي اسلام با استفاده از سهم مؤلفه القلوب براي جلب و جذب نظر مساعد جوامع غير مسلمان و يا دست کم، کاهش دشمني و زدودن ذهنيت منفي آنان کوشش مي‌كرد و موجب اين شده بود که مفهوم مؤلفه القلوب، تبديل به يکي از مفاهيم اساسي سياست خارجي اسلام در زمان ايشان شود. (3) در حقيقت، ايشان هدف خود را در سياست خارجي، انجام رسالت خويش و رساندن پيام الهي به ملل جهان قرار داده بود.(4)

سياست خارجي تمام كشورها در تعامل با محيط است و سياستمداران و تحليلگران سياسي به اين موضوع توجه دارند. امام خميني به منزله فقيهي كه داراي ديدگاه‌هاي سياسي مبتني بر اصول و قواعد فقهي است، درباره سياست خارجي به طور اعم و سياست خارجي حكومت اسلامي به صورت اخص، نظراتي داده‌اند. ايشان به پويش سياست خارجي با تأكيد بر گفتمان رشد محور اعتقاد داشتند؛ بدين معنا كه سياست خارجي، به معناي سياست بيروني کشور اسلامي در برابر كشورهاي واقع در فراسوي مرزهاي نظام اسلامي است.

با توجه به اهميت آرا و‌انديشه‌هاي امام خميني، در اين نوشتار پس از پرداختن به مفهوم سياست خارجي به اصول و مباني سياست خارجي حكومت اسلامي از ديدگاه ايشان خواهيم پرداخت.

مفهوم‌شناسي سياست خارجي

براي ورود به بحث در آغاز بايد به مفهوم سياست خارجي بپردازيم. دانشمندان علوم سياسي و روابط بين‌الملل، در تعريف سياست خارجي گفته‌اند:

جهتي را كه يك دولت برمي‌گزيند و در آن از خود تحرك نشان مي‌دهد و نيز شيوه نگرش دولت را نسبت به جامعه بين‌المللي، سياست خارجي مي‌گويند.(5)

بر پايه تعريفي ديگر:

تدوين، اجرا و ارزيابي تصميم‌گيري‌هايي كه از ديدگاه خاص همان كشور جنبه برون مرزي دارد.(6)

و نيز درباره مفهوم سياست خارجي گفته‌اند:

راهبرد يا رشته طراحي شده عمل كه به وسيله تصميم گيرندگان يك دولت در مقابل ديگر دولت‌ها و
واحدهاي بين‌المللي به منظور اهداف مشخص اعمال مي‌شود.(7)

به عبارت ديگر، سياست خارجي، بازتاب اهداف و سياست‌هاي يك دولت در صحنه روابط بين‌الملل و در ارتباط با ديگر دولت‌ها، جوامع و سازمان‌هاي بين‌المللي، نهضت‌ها، افراد بيگانه و حوادث و اتفاقات جهاني است.

و شايد بتوان اين تعريف از سياست خارجي را نسبتاً روشن و مناسب دانست كه:

مجموعه خط مشي‌ها، تدابير، روش‌ها و انتخاب مواضعي است كه يك دولت در برخورد با امور و مسائل خارجي در چهارچوبه اهداف كلي حاكم بر نظام سياسي اعمال مي‌نمايد.(8)

اساساً هر دولتي، داده‌هاي سياست خارجي خود را در جهتي تنظيم مي‌نمايد كه سرانجام، خواست‌ها و نيازهاي امنيتي، استراتژيك، اقتصادي، سياسي، فرهنگي يا نظامي‌اش در كوتاه مدت يا بلند مدت، تأمين شود.(9)
البته اهداف سياست خارجي بايد به گونه‌اي هم آهنگ تنظيم شود تا تأمين منافع ملي محقق شود.

اما با وجود آن كه تصميم گيرندگان، نقش اساسي در فرايند سياست‌گذاري خارجي ايفا مي‌نمايند، با اين وجود در بسياري از موارد، اين تصميمات، محصول تجربه‌هاي تاريخي، اعتقادات سياسي و ايدئولوژيك و ... است.
در حقيقت، ارزش‌هاي جوامع، ساخته و پرداخته فرهنگ، فرهنگ سياسي، تربيت و ... است. ارزش‌ها باعث هدايت انسان‌ها به سوي جنبه‌هاي متعالي انسان، ثروت، قدرت، اعتبار، انزوا و غيره مي‌شود و حتي در مواردي هدف‌هاي سياست خارجي در چهارچوب يك ايدئولوژي خاص تعريف و تبيين مي‌شود.(10)

در پايان بحث مفهوم شناسي سياست خارجي بايد به اين مطلب نيز به صورتي گذرا اشاره كرد كه سياست خارجي، حوزه‌اي از فعاليت علمي و عملي است كه مؤلفه‌هاي آن از خصيصه‌هاي متناقضي برخوردارند. به قول كنت والتز:

آنچه در سياست خارجي مورد نياز است، صرفاً مجموعه‌اي از خصيصه‌ها نيست، بلكه به جاي آن نيازمند موازنه‌اي حساس بين واقعگرايي و تحليل، انعطاف و پابرجايي صلاحيت و ميانه‌روي و بالاخره تداوم و تغيير هستيم.(11)

اكنون به بررسي مراحل سياست خارجي در تاريخ ايران مي‌پردازيم.
مراحل سياست خارجي در ايران

در واقع مي‌توان سه دوره كاملاً متمايز را براي بررسي سياست خارجي ايران و يا ديپلماسي در تاريخ ايران در نظر گرفت:

1. دوران كلاسيك؛ كه روابط نوين بين‌المللي و تعامل امروزين، ميان كشورها وجود نداشت و هر كشوري بر مبناي مجموعه‌اي از عوامل داخلي و بر پايه معيارهاي خاص حكومت داري و نسبت‌هاي فكري و اجتماعي، مناسباتي با همسايگان خود و منازعاتي با رقيبان خود داشت و در اين چهارچوب‌ها، گاه كمي فراتر رفته و با همسايه همسايگان نيز ارتباط برقرار مي‌ساخت. اين دوره تا اواخر قاجاريه تداوم داشت.

2. دوران تضعيف استقلال؛ كه مقدمات آن در ميانه عهد قجر و با آگاهي نسبي نخبگان ايراني از اوضاع جهاني، خاصه، وضع ملل باختر آغاز شد، در مشروطيت به اوج خود رسيد و آن مبدأ به نقطه عطفي در تحول نگرش سياست‌هاي كارگزاران حكومتي ايران در موضوع روابط خارجي بدل شد. در اين دوران، الزامات و مفاهيم نوين از سوي ايران به ديده گرفته و حقوق متقابل كشورها و منافع مورد منازعه، همراه با تبعات حقوقي آن مطرح شد.

3. دوران عزت و استقلال؛ كه با توجه به فضاي دو قطبي، در هنگامه پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 آغاز شد. البته ژئوپوليتيك خاص ايران نيز در تكوين سياست خارجي نوين ايران دخيل بود؛ چنان که در قبل از آن نيز دخيل بود.

در بحبوحه انقلاب اسلامي، دو شعار استراتژيك: «استقلال، آزادي، جمهوري اسلامي» و «نه شرقي، نه غربي، جمهوري اسلامي» با الهام از انگاره‌ها و نظريات امام خميني، موجب رواج‌انديشه تازه‌اي در ملت و نخبگان ايران شد. اين نظريات كه صبغه‌اي عميقاً ديني داشت و برآيند شخصيت مذهبي امام و هدايت‌هاي مكرر و ساختار عميق ديني در آحاد ملت ايران بود، با روشن بيني و درايت حضرت امام موجب خروج ايران از دايره بسته جهان دو قطبي و خيزش به سوي افق‌هاي تازه بود؛ افق‌هايي كه پايه‌هاي آن بر عزت ملي، منافع ملي، حقوق انساني و احترام متقابل بر مبناي آموزه‌هاي اسلامي استوار شده بود.(12)

در واقع اين روند، اهداف سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران را نيز ترسيم مي‌كند كه به ايجاد يك جامعه اسلامي بر اساس اسلام ناب محمدي، تعارض با اسرائيل و غرب به ويژه آمريكا، دفاع از مسلمانان و دفاع از نهضت‌هاي آزادي بخش و ... منجر مي‌شود.(13)

پيش از ورود به بحث درباره اصول و مباني و اهداف سياست خارجي از ديدگاه امام(ره)، به تبيين اين مفاهيم پرداخته مي‌شود.

مباني، اصول و اهداف

درباره مفهوم «مباني» بايد گفت كه نقش عمده و تعيين كننده در تصميم‌سازي‌ها، به مباني و ساختار فكري و باورهاي دولت مردان و سياستمداران برمي‌گردد. در حقيقت، نوع حكومت‌ها و مباني مشروعيت آنها، اساس و شيوه رفتار سياست خارجي آن را هم چون سياست داخلي‌اش متفاوت مي‌سازد.(14)

همچنين درباره مفهوم «اصل» گفته‌اند كه اصل به معناي بيخ، بن، پايه، ريشه، قاعده، قانون و ... آمده است. اصول، جمع اصل است كه در هر علم، عبارت از قواعد اساسي مي‌باشد كه آن دانش بر آن استوار بوده و اصل هر چيز آن است كه وجود آن بدان متكي است. البته بايد گفت كه به‌كارگيري واژه اصل در كشور ما به مفهوم دقيق آن چندان مورد توجه نيست، همان‌گونه كه برخي بر اين باورند: نه تنها در محاوره جاري و روزانه، هر كس، هر چه را كه مهم مي‌داند، اصل تلقي نموده و تحت عنوان اصول از آن ياد مي‌كند، بلكه صاحب نظرات و متفكران بسياري نيز دست‌كم در خصوص سياست خارجي به هر معنا و مفهوم ضروري اصل مي‌گويند، در حالي كه هر مفهوم مهمي اصل نيست.(15)

در مورد مفهوم «هدف» گفته شده كه ورود هر دولتي به عرصه جهاني بر پايه اهداف و انگيزه‌هاي آن شكل مي‌گيرد. اهداف برون مرزي حكومت، نمودي از نيازها و خاستگاه‌هاي ذهني و رواني بازيگران سياست خارجي و تصورات برگرفته از واقعيات پيرامون آن است. در اين جا اهداف به منزله مقصد سياست خارجي در نظر گرفته شده است.(16)

*** متن کامل را می توانید بعد از پرداخت آنلاین ، آنی دانلود نمائید، چون فقط تکه هایی از متن به صورت نمونه در این صفحه درج شده است ***